En toen mocht ik een podcast maken onder de vlag van NTR en VPRO voor NPO Radio 1. Maandenlang hard werken, massa’s interessante gesprekken, tripjes naar Den Haag, de Kaloot en de Zak van Zuid-Beveland rond. Een plezier was het… en vandaag is hij te beluisteren!
We moeten van de fossiele brandstof af, want Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Maar de infrastructuur voor die energietransitie moet nog grotendeels uit de grond gestampt worden. De Zeeuwse gemeente Borsele zou zomaar eens het hart van die omschakeling kunnen worden. Er staat al een kerncentrale in Borsele en de energie van verschillende windmolenparken op zee wordt er omgezet in stroom.
Maar Borsele is ook de voorkeurslocatie voor nieuwe kerncentrales en er staat nog veel meer op de rol. De gemeente Borsele heeft een burgerberaad in het leven geroepen om al deze plannen in goede banen te leiden, maar in hoeverre hebben inwoners werkelijk invloed op de toekomst? En is het straks nog wel fijn wonen in Borsele?
De Borselse Voorwaarden Groep
Ik zoek naar antwoorden bij de Borselse Voorwaarden Groep, het burgerberaad dat de gemeente Borsele instelde. Zelf woon ik op een kwartiertje rijden van Borsele en ik maak me zorgen over de ontwikkelingen in mijn achtertuin. Ik ga met leden van de Voorwaarden Groep mee naar Den Haag. Samen met Borselse en Zeeuwse bestuurders overhandigen die daar in de lente van 2024 negenendertig voorwaarden aan de minister van Economische Zaken en Klimaat waaraan ze willen dat energieplannen zullen voldoen.
Dat hoogspanningsstation dat [in 2019] aan het eind van de Weelweg is gemaakt, dat had al zoveel impact, die heiwerkzaamheden, dat je al niet in je tuin kon zitten op een normale manier. En dat is dan nog maar een hoogspanningsstation, peanuts vergeleken met die kerncentrales. We zitten natuurlijk maar op 1.000 meter, hè.
– Lea van Liere (Borssele)
(c) Gemeente Borsele en Provincie Zeeland
Ook ga ik met enkele van de betrokken Borselaars mee naar het strand, hun huis en de polder in, naar plekken waar de papieren werkelijkheid van de energietransitie nu al merkbaar is. Plekken die bovendien nog veel ingrijpender zullen veranderen als de plannen worden doorgezet – al is het nauwelijks te overzien hoe precies.
Er liggen op dit moment zeven Rijkscoördinatieplannen hier, in dit kleine gebied. Die staan al vast. Dan krijgen we nog die mogelijke kerncentrales erbij… Dat kun je allemaal niet kwijt. Je krijgt een lange periode overlast. Twee kerncentrales duurt zeker vijftien jaar. En een converterstation, vergis je niet: 2800 heipalen per converterstation, er komen er twee. Heiperiodes van meerdere jaren… Eigenlijk vraag ik mezelf af of je hier kunt blijven wonen.
– Jaap Francke (Borssele-polder)
De voorwaarden die de Borselaars stellen aan toekomstige projecten zijn divers. Zo wil men bijvoorbeeld dat nieuwe hoogspanningsverbindingen ondergronds gaan, men wil dat bouwverkeer en huisvesting voor duizenden bouwvakkers goed geregeld wordt, men wil dat er niet gebouwd wordt buiten het industriegebied en dat Natura-2000-duingebied De Kaloot behouden blijft.
Ik heb liever zes kerncentrales hier, dan nog drie windmolens erbij. Ja, ik vind dat nog lelijker zelfs misschien dan die hoogspanningsmasten. Nee, de kerncentrales zelf heb ik totaal geen problemen mee. Het is meer dat ze er helaas niet 1, 2, 3 staan.
– Ramona Rentmeester (Heinkenszand)
Zal het Rijk en netbeheerder TenneT luisteren naar de zorgen van de Borselse bewoners en bestuurders? En zijn we, voorbij onze idealen, met z’n allen bedacht op wat we zullen moeten inleveren voor de energietransitie – en dat het voor een paar duizend mensen letterlijk hun achtertuin betreft?
Het doembeeld is dat dit hele gebied wordt opgeofferd … Dat de bewoners die hier wonen, en zeker die hier vlakbij wonen in het dorpje Borssele, dat die gewoon in een industriegebied gaan wonen. En dan moeten hier ook tien-, twintigduizend mensen komen werken [in de bouw]. Die moeten ergens wonen. Die zoeken vertier. Dat zal een ontzettende belasting zijn op het sociale leven hier. … Geen kleine gemeenschappen zoals we die hier kennen kan dat aan.
– Frits Otte (Driewegen)
‘In mijn achtertuin’ is een portret van betrokken burgers die ingrijpende veranderingen op zich af zien komen, van de nodige bestuurlijke complexiteit en van de moeite die het kost om het leven dat schuilgaat achter ogenschijnlijk lege plekken op een landkaart goed op de radar te krijgen in Den Haag.
met burgemeester Dijksterhuis
Ik vind … dat je als Rijksoverheid het eigenlijk niet kan maken. Om iets aan te kondigen en dan vervolgens drie jaar te gaan wachten voordat je daar de definitieve beslissing op neemt. Want je ziet wat het doet bij mensen. Je kunt mensen geen drie jaar in onzekerheid houden. Dat kan niet.
– Gerben Dijksterhuis (burgemeester van gemeente Borsele)
In mijn achtertuin is een documentaire van Anna de Bruyckere. Eindredactie: Ottoline Rijks. Audionabewerking: Arno Peeters. Muziek: Harold K. In mijn achtertuin is vanaf 18 september te beluisteren in de feed van DOCS, een podcast van NPO Radio 1. Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fbjp.nl).
—
Met dank aan…
It takes a village. Dat geldt ook voor het maken van deze radiodocu over een complex maatschappelijk vraagstuk met grote invloed op het dagelijks leven van veel mensen — hij kon alleen tot stand komen door de betrokkenheid en bijdragen van, wederom, veel mensen.
Veel dank aan iedereen die tijd maakte om met me te praten en te horen is in de podcast: Frits Otte, Jozien Borgmeijer, Ramona Rentmeester en Lea van Liere, allen leden van de Borselse Voorwaarden Groep, Jaap en Annemiek Francke die de Groep niet haalden maar net zo betrokken zijn, burgemeester Dijksterhuis van de gemeente Borsele, demissionair minister Rob Jetten (Economische Zaken en Klimaat) en de andere stemmen die niet bij naam genoemd worden.
Speciale dank aan Michelle Witte en Saskia de Vries (gemeente Borsele) voor de uitnodiging om mee op de bus te stappen naar Den Haag en het contact leggen met leden van de Voorwaardengroep. Ook veel dank aan de mensen met wie ik sprak, maar die de definitieve montage niet haalden: prof. dr. Michiel de Vries, dr. Nel Verhoeven, Mieneke de Jonge, Kees Thielen, Jack Jansen en de passanten en toeristen die me te woord stonden in Heinkenszand en bij het Kalootstrand. Dank aan Remy van Eijsden (Percy’s Creative Agency) voor de audio-opnames uit Nieuwspoort.
En dan waar het avontuur begon… Veel dank aan Pleuni van den Udenhout en Lieven Heeremans voor hun enthousiasme, hulp en natuurlijk de organisatie van de cursus Literair Podcasten (Podcastnetwerk Nederland i.s.m. Nederlands Letterenfonds). Veel dank aan de docenten van die cursus, met name aan Stef Visjager voor haar aanmoediging en meelezen met mijn plannen in hun vroege versie. Ook veel dank aan mijn cursusmatties, voor alle boeiende discussies rondom het ontwikkelende werk van ieder van ons. Speciale dank aan Suzanna Jansen voor de stimulerende telefoontjes, het aandachtige proefluisteren en lekkere pasta met broccoli, en aan Corien van Zweden voor haar scherpe oor en feedback.
En dan waar het avontuur zijn definitieve vorm kreeg. Grote dank aan Jakko van der Heijden (Zefir | Zeeuwse Concertzaal) voor het meeluisteren van het eerste uur en voor de kalme hulp met weerbarstige bestandsformaten, verborgen clips en verrassende KHz-verschillen. Aan Michael Rooney voor de conversie. Ook dank voor de feedback van proefkonijnen Christine Ruppert, Saskia Pieterse, Romy de Bruyckere-Snoeck, Joyce Pijnenburg, Kees Thielen en Mieneke de Jonge. Dank aan Arno Peeters (Tape TV) voor de eindmix die alles zoveel mooier heeft gemaakt. Dank aan Harold K., voor zijn carte blanche om door de muziek van zijn album ‘De laatste pionier’ te grasduinen, en naar eigen inzicht te mogen gebruiken. (Luistert dat wonderschone album!) En de grootste dank aan eindredacteur Ottoline Rijks, voor haar geduld, onverbiddelijke oor, precieze suggesties en het vertrouwen om dit maakproces aan te gaan met een groentje in radioland.
—
Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fbjp.nl).
En toen mocht ik een podcast maken onder de vlag van NTR en VPRO voor NPO Radio 1. Maandenlang hard werken, massa’s interessante gesprekken, tripjes naar Den Haag, de Kaloot en de Zak van Zuid-Beveland rond. Een plezier was het… en vandaag is hij te beluisteren!
Maar Borsele is ook de voorkeurslocatie voor nieuwe kerncentrales en er staat nog veel meer op de rol. De gemeente Borsele heeft een burgerberaad in het leven geroepen om al deze plannen in goede banen te leiden, maar in hoeverre hebben inwoners werkelijk invloed op de toekomst? En is het straks nog wel fijn wonen in Borsele?
Ik heb liever zes kerncentrales hier, dan nog drie windmolens erbij. Ja, ik vind dat nog lelijker zelfs misschien dan die hoogspanningsmasten. Nee, de kerncentrales zelf heb ik totaal geen problemen mee. Het is meer dat ze er helaas niet 1, 2, 3 staan.
Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fbjp.nl).